253

7-24120-001-253

ต้น ขนาดใหญ่ สูง 15 - 30 เมตร ลำต้นและกิ่งเมื่อมีบาดแผลจะมีน้ำยางสีขาวข้นคล้ายน้ำนมไหล

ดอก เป็นช่อ ดอกเพศผู้เรียกว่า 'ส่า' มักออกตามปลายกิ่ง ดอกเพศเมียจะออกตามกิ่งใหญ่และตามลำต้นยอดเกสรเพศเมีย เป็นหนามแหลม

ผล เป็นผลรวมมีขนาดใหญ่ ส่วนของเนื้อที่รับประทานเจริญมาจากกลีบดอก ส่วนซังคือกลีบเลี้ยง

ผลอ่อน ใช้ปรุงอาหาร ผลสุกเยื่อหุ้มเมล็ดมีรสหวาน เมล็ดปรุงอาหาร เนื้อไม้ ใช้ทำพื้นเรือนและสิ่งก่อสร้าง ครก สากกระเดื่อง หวี โทน รำมะนา ระนาด รากและแก่น ให้สีเหลือง ถึงเหลืองอมน้ำตาล ใช้ย้อมผ้าและแพรไหม รากนำมาปรุงเป็นยาแก้ท้องร่วง แก้ไข้ ใบ เผาไฟกับซังข้าวโพดให้ดำเป็นถ่าน แล้วใส่รวมกับก้นกะลามะพร้าวขูด โรยรักษาบาดแผล มงคล ขนุนเป็นไม้ไทยเก่าแก่ ที่คนไทยเรานิยมปลูกกันมาตั้งแต่สมัยสุโขทัยแล้ว คนไทยเกือบทุกเรือนชาน ทุกบ้านช่อง จะมีต้นขนุนอย่างน้อย 1-2 ต้น ปลูกไว้ริมรั้ว ขนุนมีหลายพันธ์ เช่น จำปาดะ และขนุนหนังเป็นต้น คนโบราณเชื่อว่า ขนุนเป็นไม้มงคลนาม คือให้ความเป็นสิริมงคลตามชื่อ จะส่งผลให้ผู้ปลูกมีบุญหนุนนำ ชีวิตจึงมีแต่ความสุขความรุ่งโรจน์ เชื่อกันว่าขนุนจะช่วยให้มีคนคอยช่วยเหลือเกื้อหนุน จะทำการสิ่งใด ก็มีคนสนับสนุนผลักดัน ให้ก้าวขึ้นสู่ความสำเร็จ หากจะทำมาค้าขาย ก็จะร่ำรวยเพราะมีคนมาอุดหนุนจุนเจือไม่ขาด ไม่ว่าจะทำกิจใด ชีวิตก็จะรุ่งเรืองมีเงินมีทองหนุนเนื่องตลอดไป เคล็ดปฏิบัติ การปลูกขนุนในบริเวณให้ได้ความเป็นสิริมงคลนั้น ควรให้ผู้เป็นหัวหน้าครอบครัวเป็นผู้ลงมือปลูก วันที่เป็นมงคลคือวันจันทร์และวันพฤหัสบดี ควรอย่างยิ่งที่จะปลูกขนุนไว้ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของบ้าน

อ.ณรงค์ศักดิ์ เจริญสิทธิชัย